ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՈՒ ՎՐԱՍՏԱՆԻ «ՄԻՋԱԿԱՅՔՈՒՄ»

Ջավախահայության խնդիրների վերհանումը, դրանց ծագման հարցում մե՛կ Հայաստանի, մե՛կ Վրաստանի իշխանություններին մեղադրելը հաճախ են հայտնվում հայկական քաղաքական օրակարգում, հատկապես ծնունդով ջավախքցի պատգամավորների շրջանում: 2012-ի պետբյուջեի քննարկումները հերթական առիթն էին: Ստորև ներկայացնում ենք հայոց խորհրդարանում ջավախքցի երկու պատգամավորների դիրքորոշումները:

«ՈՉ ԹԵ ՓՉԱՑԱԾ «ՊԼԱՍՏԻՆԿԱՅԻ» ՆՄԱՆ»
ՀԱՅԿ ՍԱՆՈՍՅԱՆ (ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության անդամ)
-ԱԺ ամբիոնից հնչած Ձեր ելույթում Դուք խիստ քննադատեցիք Վրաստանի իշխանություններին, սակայն ոչ վաղ անցյալում մշտապես դրական էիք արտահայտվում, համագործակցում էիք նրանց հետ: Ինչո՞ւ փոխվեց Ձեր վերաբերմունքը:
-Քաղաքականության մեջ չի կարող ինչ-որ բան մշտապես շահեկան լինել: Երբ լավ բան է արվում, մենք դա ասում ենք, խոսում ենք նաև թերացումներից: Կարծում եմ՝ ցանկացած իշխանություն կուզենա առողջ քննադատության ենթարկվել, որից կզգոնանա ու իր վարած քաղաքականությունը կհամապատասխանեցնի տվյալ պահի պահանջներին:
-Երբ ժամանակին մեղադրում էին վրաց իշխանություններին, Դուք դա համարում էիք անջատողականության դրսևորում: Կարելի՞ է ասել, որ այսօր էլ Դուք եք անջատողականություն մտցնում երկու ժողովուրդների միջև:
-Ոչ, անջատողականություն այստեղ չկա, պարզապես առողջ քննադատություն է, որն այդ պետությանն անհրաժեշտ է: Եթե բացերից չխոսենք` լճացում կլինի: Կա նաև ասելու ձև՝ մեկ կամ ամենաշատը երկու անգամ, ոչ թե փչացած «պլաստինկայի» նման ամեն իրիկուն դնես լսես:
-Դուք դժգոհ եք պետբյուջեով Ջավախքին տրվող հատկացումներից: Ի՞նչ եք կարծում` Հայաստանի պետբյուջեն այնպիսի վիճակում է, որ կարող է լիարժեքորեն ապահովե՞լ այլ երկրի վարչական տարածքը, չնայած այնտեղ բնակվողները մեր հայրենակիցներն են: Թիրախը վրացական իշխանությունները չե՞ն:
-Նախ նկատենք, որ Վրաստանը միակ երկիրն է, որտեղ 150-ից ավելի հայկական դպրոց ֆինանսավորվում է պետբյուջեից: Իհարկե, ընդհանուր առմամբ գործեր արվում են, բայց Հայաստանի հատկացումները նաև հոգեբանական գործառույթ ունեն, ոգին բարձրացնելուն են միտված: Աշխարհի ցանկացած ծայրում ապրող հայը մայր հայրենիքի շունչն իր թիկունքում պիտի զգա: Թե չէ գումարի չափն այդքան էլ էական չէ:
-Այսինքն, մեղադրո՞ւմ եք Հայաստանի իշխանություններին, որ ջավախքցին «հայրենիքի շունչը» չի զգում:
-Պակասություն է զգացվում, քիչ է, պետք է է՛լ ավելի ակտիվ լինել:
-Ձեր վերջին հայտարարությունը նախընտրական տրամադրությունների շրջանակում չէ՞:
-Ոչ, օբյեկտիվ հայտարարություն էր, կապ չունի ժամանակի հետ:
-Ժամանակին Ջավախքում բանտի կառուցման ակտիվ ջատագովներից էիք, ինչին դեմ էր ջավախահայությունը: Ձեր ելույթից հետո տեսակետ հնչեց, որ եթե այդքան շատ եք մտածում Ջավախքի մասին, ինչո՞ւ եք ողջունում բանտի կառուցումը:
-Դրա համար էլ չի կառուցվում:
-Բայց Դուք մնո՞ւմ եք այն կարծիքին, որ պիտի կառուցվի:
-Ոչ։
-Եթե դեմ էիք, ինչո՞ւ նախաձեռնեցիք:
-Մենք չէ, վրացական իշխանություններն էին նախաձեռնել, որոնք հետ կանգնեցին այդ գաղափարից: Ես ո՞նց կարող եմ բանտի կառուցում նախաձեռնել:
-Հայաստանի նախագահի Վրաստան կատարելիք այցից ի՞նչ եք ակնկալում:
-Լավատեսորեն եմ տրամադրված: Վերջերս վարչապետների մակարդակով միջկառավարական հանձնաժողովի հանդիպումը բավականին դրական արդյունք ունեցավ: Կարծում եմ, այդ հանդիպման տրամաբանական շարունակությունը կլինի:
-Չե՞ք կարծում, որ այս այցից հետո էլ Վրաստանի նախագահը, սովորության համաձայն, չի խուսափի Հայաստանի որևէ ղեկավար օղակի մասին անվայելուչ արտահայտվելուց:
-Նրա հայտարարությունների մասին լսել եմ ԶԼՄ-ներով ու չգիտեմ` որքան են դրանք հավաստի: Չեմ կարծում, թե դրանք համապատասխանում են իրականությանը:
-Չե՞ք հավատում, որ Սաակաշվիլին ընդունակ է նման «հերոսությունների»:
-Քանի որ այդ հայտարարություններին հետևել են հերքումներ, կարծում եմ` որոշ լրատվամիջոցներ խեղաթյուրել են խոսքը՝ հայ-վրացական հարաբերությունները սրելու համար:

«ԵԹԵ ԳԻՏԵՐ, ՊԻՏԻ ԱՍԵՐ, ԱՅԼԱՊԵՍ ԴԱ ԲԱՆՍԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆ Է»
ՇԻՐԱԿ ԹՈՐՈՍՅԱՆ (ԱԺ ՀՀԿ ԽՄԲԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ԱՆԴԱՄ)
-Ջավախքին տրվող պետբյուջեի հատկացումների հարցում միակարծիք չեն ջավախքցի պատգամավորները: Վերջերս Հայկ Սանոսյանը խիստ ելույթ ունեցավ այս առնչությամբ: Համակարծի՞ք եք նրա գնահատականներին:
-Այն, որ Ջավախքին տրվող բյուջեի հատկացումները տարեցտարի պակասում են, իսկապես քննադատելի է: Բայց նաև պիտի հաշվի առնել, թե ինչի արդյունքում են դրանք պակասում: Հեշտ է քննադատելը: Կա նաև հարցի մյուս կողմը. վրացական իշխանությունները խոչընդոտում են այդ գումարների ներդրմանն այնտեղ: Մինչդեռ քննադատողները, որոնք երբեք չեն խոսում ու հանկարծ նման հայտարարություններ են անում, անտեսում են սա:
-Ջավախքը Վրաստանի վարչական տարածքն է, ու բնակչությունը նախ և առաջ այդ երկրի իշխանությունից սպասելիքներ պիտի ունենա: Գուցե քննադատությունների թիրախը ճի՞շտ պիտի ընտրել:
-Այո, առաջին հերթին հենց վրացական իշխանություններին պիտի ուղղել քննադատությունը, որովհետև Ջավախքի հիմնախնդիրների լուծումը նախ և առաջ վրացական իշխանությունների գործն է: Այո, Ջավախքը Վրաստանի վարչական տարածքն է, և տեղի բնակչությունն այդ երկրի քաղաքացիներն են: Ո՞վ է պարտավոր լուծել իր քաղաքացիների սոցիալ-տնտեսական ու այլ բնույթի խնդիրները, եթե ոչ Վրաստանի իշխանությունները:
-Օրերս անդրադառնալով Ձեր անձին` Հայկ Սանոսյանը կարծիք հայտնեց, թե Դուք ինչ-որ կենտրոններից եք ֆինանսավորվում: Կբացե՞ք գաղտնիքը` ո՞ր կենտրոնից:
- Դա իրենից պիտի հարցնել:
-Խորհուրդ տվեց Ձեզնից ճշտել:
-Եթե գիտեր` պիտի ասեր, այլապես դա բանսարկություն է: Դուք լրագրող եք, հետևում եք իմ գործունեությանը, տեղյակ եք, որ բարձրաձայնում եմ Ջավախքին ու ջավախահայությանը հուզող հիմնախնդիրներ, այն է՝ հայոց լեզվի, Հայ առաքելական եկեղեցուն իրավական կարգավիճակ տալու, ջավախահայ գործիչներին չհալածելու և այլն: Այդ հարցերի դիտարկումը եթե համարում եք ինչ-որ կենտրոնից թելադրված քայլ, խիստ անհարիր է: Կարծում եմ, դրանց դեմ խոսելն է որևէ կենտրոնից ուղղորդված քայլ:
-Ի դեպ, Ձեր ելույթները համեմատեցին նաև «փչացած պլաստինկայի» հետ:
-Նախ` հիմնախնդիրները չեն լուծվում, այդ իսկ պատճառով դրանք մշտապես բարձրաձայնման անհրաժեշտություն են զգում: Շատ կուզենայի այդպիսի գործունեությամբ չզբաղվել, ու ջավախահայությունն ընդհանրապես նման խնդիրներ չունենար: Փաստն այն է, որ այդ հիմնախնդիրները կան ու օրեցօր խորանում են, լուծման կարոտ են: Եթե անընդհատ այդ մասին խոսում եմ, ուրեմն դրանք շատ ցավագին են: Ցավում եմ, որ այդ բարձրաձայնումները ոմանց դուր չեն գալիս: Դրանց դեմ խոսել հորդորող կենտրոններին հաճելի չէ դա:
-Այսպիսի կտրուկ շրջադարձը, այսինքն` խիստ քննադատական ելույթը, պայմանավորված չէ՞ այն հանգամանքով, որ, խոսակցությունների համաձայն, իշխանությունները ծանրութեթև են անում, թե ջավախքցի ներկայիս պատգամավորներից ում նորից բերեն խորհրդարան:
-Ընդհանրապես աշխատում եմ չհիմնավորված տեղեկությունները չմեկնաբանել:
-Հաճախ ենք ականատես լինում, որ Հայաստանի խորհրդարանում ներկայացված ջավախքցի պատգամավորների «ջուրը նույն առվով չի հոսում»: Ինչո՞ւ, չէ՞ որ երկուսիդ խնդիրն էլ Ջավախքն օր առաջ բարվոք տեսնելն է:
-Յուրաքանչյուրն իր պատկերացումներն ունի հայրենիքի հիմնախնդիրների մասին, իսկ գնահատականը տալիս է ջավախքցին:
-Դուք և՛ Հայաստանի, և՛ Վրաստանի իշխանություններից պահանջում եք պատշաճ վերաբերմունք Ջավախքի նկատմամբ, սակայն միևնույն տարածքում ծնված անձինք առկա հիմնախնդիրների առնչությամբ հակադիր տեսակետներ ունեն։ Տարօրինակ չէ՞:
-Բազմակարծության պարագայում ոչ մի տարօրինակ բան չեմ տեսնում: «Ջավախք» հայրենակցական միությունն ու իր կառույցները, հանդես գալով ջավախահայության իրավունքների պաշտպանության դիրքերից, առաջ են մղում և՛ Հայաստանի, և՛ Ջավախքի շահերը: Թե մյուսներն ինչ շահով են առաջնորդվում, իրենց խնդիրն է:
-Համամի՞տ եք տեսակետին, թե Համահայկական հիմնադրամի հանգանակությունից պետք է նաև Ջավախքին բաժին հանել:
-Մենք ստեղծել ենք «Ջավախք» հիմնադրամ, որի շրջանակներում փորձում ենք Ջավախքին նպաստ բերել: Վերանորոգել ենք մի շարք դպրոցներ, բարեգործական այլ ակցիաներ ենք իրականացրել: Կարծում եմ, բացի այս կարգի հիմնադրամներից, շատ նորմալ կլինի, որ մյուսները ևս իրենց նպաստը բերեն: Սակայն ներդրումներ իրականացնելու համար վերջիններս ևս պիտի շահեն վրացական իշխանությունների բարեհաճությունը, որովհետև վստահ չեմ, որ նրանք հեշտ ու հանգիստ դա թույլ կտան:
-Նախագահի այցից ի՞նչ եք ակնկալում:
-Ջավախքի խնդիրները կարող են լուծվել միայն միջպետական բարձր մակարդակով: Նախագահի այցի ժամանակ, կարծում եմ, կքննարկվեն ջավախահայությանը հուզող հարցեր:
-Վրաստանի նախագահի ոչ կոռեկտ հայտարարություններին, կարծում եք, վերջ կդրվի՞:
-Կարծում եմ՝ Սաակաշվիլու բոլոր հայտարարություններին համարժեք պատասխան պիտի տրվի: Հայաստանն ունի համապատասխան կառույցներ, որ նման պարագայում կարող են հանդես գալ մեր երկրի շահերի պաշտպանի դերում:
Զրույցը՝ Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Մեկնաբանություններ